Liên hệ: Anh Trọng: 04. 62968157-09 8888 2949
Với quan niệm rằng tất cả những gì có thể ảnh hưởng sức khoẻ đến con người và làm huỷ hoại đến môi trường đều được coi là ô nhiễm môi trường do đó ô nhiễm môi trường có thể chia thành các loại sau:
- Ô nhiễm nguồn nước
- Ô nhiễn không khí
- Ô nhiễm về tiếng ồn
- Ô nhiễm từ các chất thải độc hại
- Ô nhiễm từ sự ảnh hưởng của quá trình phát triển xã hội:
Ví dụ quá trình đô thị hoá phát triển rất nhiều người không có công ăn việc làm do đó họ vào rừng chặt phá để duy trì cuộc sống. Lượng cây xanh ít đi cũng đồng nghĩa chúng ta ít o2 dẫn tới môi trường bị ô nhiễm, hạn hán, lụt lội thường xuyên sẩy ra…Có thể nhận thấy rằng ô nhiễm môi trường là nguyên nhân của hiện tượng nóng lên của khí hậu toàn cầu mà các nước trên thế giới đang phải đối mặt. Theo thống kê của các nhà khoa học từ năm 1985 – 1940 trái đât chúng ta đã tăng lên 0,5 oC và không có biện pháp kịp thờí khắc phục hiên tượng này (hiệu ứng nhà kính) thì đến năm 2050 trái đất chúng ta sẽ nóng lên từ 1,5 – 4,5oC khi đó 1 phần lớn các khu vực thấp, đầm lầy, đảo nhỏ có thể bị chìm trong nước biển và diện tích đất liền ngày càng bị thu hẹp. Có 05 nguy cơ mà các nước sẽ phải đối mặt với sự biến đổi của khí hậu đó là:
o Năng xuất đất nông nghiệp bị giảm.
o Gia tăng tình trạng thiếu nước
o Thời tiết ngày một khắc nghiệt (hạn hán, lũ lụt thường xuyên sẩy ra)
o Các hệ sinh thái mất thăng bằng
o Gia tăng bệnh tật Như vậy có thể thấy môi trường có vị trí vô cùng to lớn đối với sự tồn tại và phát triển của loài người, do đó vấn đề làm sao để duy trì, bảo vệ phát triển môi trường một cách bền vững? Cơ quan, tổ chức, cá nhân nào thưc hiện việc đó? Trên thế giới một số nước đã có thể giải đáp các câu hỏi trên đó chính là cơ quan kiểm toán tối cao có tiến hành hoạt động kiểm toán môi trường.Khái niệm kiểm toán môi trường bắt đầu xuất hiện vào những năm đầu thập kỷ 80 sau hàng loại các thảm hoạ môi trường sẩy ra tại Anh và Mỹ: “Kiểm toán môi trường là công cụ quản lý bao gồm một quá trình đánh giá có tính hệ thống, định kỳ và khách quan được văn bản hoá về việc làm thế nào để thực hiện tổ chức môi trường, quản lý môi trường và trang thiết bị môi trường đó hoạt động tốt”.
- Môi trường hiện nay là một vấn đền màn tính toàn cầu nó ảnh hưởng tới tất cả các nước trên thế giới.
- Có rất nhiều các đối tượng khác nhau tham gia vào hoạt động môi trường.
- Kiểm toán môi trường đòi hỏi kiến thức rất rộng về các môn khoa học khác nhau: Địa lý, hoá học, kiểm toán…Kiểm toán môi trường phải trả lời được câu hỏi do các nhà quản lý đưa ra.- chúng ta đang làm gì? có phải tuân thủ các luật, quy định về môi trường của chính phủ hay không?
- Chúng ta có thể làm tốt hơn không? Ở những khu vực không được quy định, các hoạt động cần được tăng cường để giảm thiểu tác động môi trường hay không?
- Chúng tôi có thể sử dụng các nguyên vật liệu đầu vào khác với chi phí rẻ hơn để thay thế không? Quy trình sản xuất đã là tối ưu chưa?
- Chúng tôi có thể giảm thiểu các sản phẩm hỏng trong quá trình sản xuất không? Nếu có bằng cách nào? Sản phẩm của chúng tôi có thân thiện với môi trường không?
- Chúng tôi có thể sử dụng các nguyên vật liệu đầu vào khác với chi phí sử lý môi trường nhưng vẫn tuân thủ về các quy định môi trường của pháp luật hay không? Nếu có bằng cách nào?
- Chính bởi tính phức tạp của hoạt động kiểm toán môi trường do đó khi tiến hành kiểm toán, kiểm toán viên phải tiến hành cả 03 loại hình kiểm toán đó là: Kiểm toán tài chính, kiểm toán tuân thủ và kiểm toán hoạt động.
- Kiểm toán tài chính: Kiểm toán viên phải đi sâu vào xem xét việc chi tiêu quản lý quỹ cho hoạt động bảo vệ môi trường của chính phủ và các tổ chức phi chính phủ có đúng mục đích quy định hay không? Chi phí Doanh nghiệp bỏ ra cho việc xử lý môi trường , nghiên cứu, cải tiến, thay đổi các nguyên vật liệu đầu vào, chi phí cho việc nộp phạt vi phạm vi phạm môi trường…được thể hiện đúng và đủ trên các báo cáo tài chính của doanh nghiệp hay chưa? Việc chi tiêu các khoản chi phí đó có đúng theo quy định hay không?
- Kiểm toán tuân thủ: Kiểm toán viên đi sâu vào xem xét việc tuân thủ các cam kết quốc tế về môi trường của quốc gia như các Nghị định thư; Công ước quốc tế; Chủ chương của Liên Hợp quốc; Chương trình nghị sự ; Các hưỡng dẫn… đồng thời các kiểm toán viên cũng cần đi sâu xem xét việc tuân thủ các chính sách pháp luật của Nhà nước về môi trường của các Doanh nghiệp, đôi khi cũng phải xem xét các quy định riêng của từng địa phương về môi trường (nếu có)…
- Kiểm toán hoạt động: Nói đến kiểm toán hoạt động tất cả mọi người đều nghĩ đến việc đánh giá tính kinh tế, hiệu quả và hiệu lực (3Es), tuy nhiên việc hoạt động kiểm toán môi trường còn được mọi người biết đến với 6Es cụ thể:
+ Tính kinh tế (Economic): Là việc tối thiểu hoá các nguồn lực đầu vào (con người, nguyên vật liệu, các nguồn lực tài chính) cho một hoạt động sản xuất nhưng vẫn đảm bảo chất lượng đầu ra của sản phẩm là tương đương. Do đó, khi tiến hành kiểm toán các kiểm toán viên phải trả lời được các câu hỏi sau:
· Doanh nghiệp đã sử dụng các nguyên vật liệu đầu vào một cách thực sự chưa? có giải pháp nào tối ưu hơn không?
· Vấn đề nguồn lực con người đã sử dụng một cách kinh tế chưa? Doanh nghiệp có thể sử dụng ít công nhân hơn để sản xuất sản phẩm đó mà vẫn giữ nguyên chất lượng và tiến độ thời gian không?
· Các nguồn lực tài chính (chi phí điện, nước, điện thoại, văn phòng phẩm…) đã sử dụng tiết kiệm hơn không? Có phương án nào tối ưu hơn không?
· Doang nghiệp đã sử dụng đồng tiền một cách ít nhất hay chưa?
+ Đối với tính hiệu quả (Efficiency): Là mối quan hệ giữa các yếu tố đầu ra (có thể là hàng hoá, dịch vụ…) với cát nguồn lực đầu vào để sản xuất ra chúng, tính hiệu quả là việc tối đa hoá các sản phẩm đầu ra cùng với một nguồn lực đầu vào. Hay nói cách khác kiểm toán viên phải trả lời được các câu hỏi doanh nghiệp đã sử dụng đồng tiền một cách tốt nhất hay chưa? Khi tiến hành đánh giá các kiểm toán viên có thể so sánh các hoạt động tương đương trong cùng một thời kỳ với cùng một tiêu chuẩn để tìm ra phương án hiệu quả. Tuy nhiên đối với lĩnh vực phức tạp như môi trường đôi khi có những vấn đề chưa được chuẩn mực nhất định thì kiểm toán viên cần phải dựa vào những thông tin tối ưu nhất để phân tích đánh giá đồng thời cũng cần có sự trưng cầu ý kiến đánh giá của các chuyên gia môi trường để có thể đưa ra ý kiến phù hợp nhất.
+ Đối với tính hiệu lực (Effectivenness): Là mối tương quan giữa mục tiêu đề ra trong kế hoạch với kết quả đạt được. Kiểm toán viên phải đánh giá được mức độ hoàn thành so với kế hoạch đặt ra có được phù hợp và thống nhất hay không? Tóm lại, kiểm toán viên cần trả lời câu hỏi doanh nghiệp đã sử dụng đồng tiền một cách thực sự khôn ngoan hay chưa?
+ Tính đạo đức (Ethic): Ở đây đề cập đến đạo đức của ngứng người đứng đầu trong cơ quan, tổ chức tham gia hoạt động môi trường: Cụ thể, khi tiến hành kiểm toán, kiểm toán viên càn trả lời được các câu hỏi sau:
· Có sự thất thoát, lãng phí, tham nhũng trong quá trình chi tiêu hay từ các quỹ môi trường hay không?
· Có sự sai phạm về đạo đức của những người đứng đầu tổ chức tham gia vào hoạt động môi trường hay không? Ví dụ: Khi tiến hành một dự án xây dựng mà một làng mất đi diện tích sản xuất (làng này chỉ có sản xuất nông nghiệp không có nghề nào khác) thì ngoài việc đền bù sản xuất đã lấy đi từ họ thì vấn đề công ăn việc làm của họ thì sau này sẽ được giả quyết ra sao? Nếu không giải quyết vấn đề đạo đức của người đứng đầu thực hiện dự án sẽ được xem xét thế nào? Hay một nhà máy ximăng được xây dựng gần khu dân cư sau vài năm đi vào hoạt động số người dân ở khu vực xung quang bị ung thư là rất cao do môi trường bị ô nhiễm trầm trọng thì vấn đề điều trị bệnh cho những người có được nhà máy giải quyết hay không? Chính quyền địa phương có những hành động gì để giảm thiểu ô nhiễm từ nhà máy kia hay không? Nếu không tính “đạo đức” của Ban lãnh đạo nhà máy, chính quyền địa phương sẽ được xem xét như thế nào?
+ Tính công bằng (Equity): Kiểm toán viên cần trả lời được câu hỏi sau:
· Mục tiêu phát triển kinh tế và việc bảo vệ sự phát triển bền vững của môi trường đãn được xem xét đến hay chưa?
· Các quỹ, nguồn lực tài chính được phân bổ cho các địa phương được phân bổ một cách công bằng (đa thực sự phù hợp) hay chưa? Có gì khuất tất trong việc phân bổ các quỹ hay không? Vi dụ: Các quỹ bảo vệ môi trường phân bổ về cho các địa phương thì tiêu chí để phân bổ là mức độ ô nhiễn và hậu quả trong việc sử dụng của từng địa phương; nếu dựa trên tiêu chí là diện tích địa phương hay sử dụng phương pháp bình quân thì tính “công bằng” cần được kiểm toán viên đưa ra trong báo cáo kiểm toán
+ Tính môi trường (Emvironment): Kiểm toán viên phải trả lời các câu hỏi sau:
· Việc thực hiện các giải pháp đề ra mang lại một môi trường sống như thế nào? Có đạt được mục tiêu đề ra hay không?
· Môi trường hiện tại đã được cải thiện tốt hơn trước chưa? Các vấn đề còn tồn tại của môi trường hiện nay?
· Liệu còn giải pháp nào tối ưư và đồng bộ hơn để mang lại một môi trường tốt đẹp hơn không?Khi tiến hành kiểm toán, kiểm toán viên có thể kiểm toán theo các nhân tố cấu thành nên ô nhiễm môi trường hoặc có thể kiểm toán theo các chuyên đề như kiểm toán năng lượng; kiểm toán việc các chất thải bệnh viện; kiểm toán các chương trình môi trường của quốc gia….Theo bản báo cáo về phát triển con người năm 2007 – 2008 của UNDP thì trong số các nước đang phát triển thì Việt nam là nước đang bị đe doạ nhiều nhất bởi hiện tượng khí hậu toàn cầu. Nếu nhiệt độ trái đất tăng lên 2oC thì khoảng 20 triệu người Việt nam sẽ mất nhà và 45% diện tích đất nông nghiệp ở Vùng Đông bằng Sông Cửu Long sẽ bị chìm trong nước biển. Do đó, vấn đề phát triển bền vững và bảo vệ môi trường cũng được coi là 1 trong những nhiệm vụ trọng tâm mà Chính phủ Việt nam hiện nay có rất nhiều tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động bảo vệ môi trường; các tổ chức bảo vệ môi trường, thanh tra môi trường, công an môi trường … tuy nhiên hoạt động của tổ chức này mới chỉ dừng lại ở hình thức xử lý sự vụ (sự việc đã sẩy ra mới xử lý) chưa có các kiến nghị cụ thể về công tác phòng chống ô nhiễm cũng như đánh giá tính kinh tế, hiệu quả, hiệu lực trong việc sử dụng các nguồn kinh phí môi trường của Chính phủ cũng như doanh nghiệp.Vấn đề trên sẽ được giải quyết khi Kiểm toán Nhà Nước Việt nam có các kiểm toán viên môi trường được đào tạo một cách bài bản và chuyên nghiệp, tuy nhiên đây cũng có thể coi là cách thức không nhỏ đối với cơ quan kiểm toán Nhà nước Việt Nam bởi các lý do sau:- Chúng ta chưa có văn bản pháp lý nào quy định Kiểm toán Nhà nước Việt Nam có chức năng kiểm toán môi trường.
- Đứng trên phương diện khoa học kiểm toán thì kiểm toán môi trường là sự kết hợp giữa kiểm toán tài chính, kiểm toán tuân thủ và kiểm toán hoạt động; kiểm toán môi trường là bước phát triển cao hơn của kiểm toán hoạt động. Từ khi thành lập ngành đến nay chung ta mới chỉ tiến hành một cuộc kiểm toán hoạt động duy nhất đó là cuộc kiểm toán quản lý và sử dụng phí đường bộ; đồng thời đến nay chúng ta vẫn chưa ban hành quy trình hướng dẫn đối với kiểm toán hoạt động.
- Chúng ta chưa xây dựng được một ngân hàng dữ liệu về môi trường của quốc gia(thông tin về số tà nguyên mà quốc gia đã có; số tài nguyên đã sử dụng từng năm; các công nghệ xử lý nước thải danh sách các công ty vi phạm về môi trường…) đây là kênh thông tin hết sức quan trọng có thể hỗ trợ cho các kiểm toán viên rất nhiều trong hoạt động kiểm toán, ví dụ như các kiểm toán viên có thể đưa ra những khuyến cáo của mình trong việc sử dụng khai thác các tài nguyên, hướng dẫn giai quyết, xử lý, sử dụng trong các năm tiếp theo.
- Công tác đào tạo cán bộ các kiếm thức về kiểm toán môi trường của Kiển toán Nhà Nước Việt Nam còn rất hạn chế do đó chưa xây dựng được một đội ngũ kiểm toán viên môi trường chuyên nghiệp.- Chúng ta chưa xây dựng được một quy trình, phương pháp riêng đối với hoạt động kiểm toán môi trường.Với ý nghĩa và tầm quan trọng vô cùng to lớn của môi trường không chỉ cuộc sống của chúng ta mà cả nền kinh tế Việt Nam thì có thể nói hoạt động kiểm toán môi trường tất yếu có thể hoạt động kiểm toán của cơ quan Kiểm toán Nhà Nước Việt Nam. Với hy vọng trong tương lai gần, khi mà chúng ta có những quy định pháp lý cụ thể cho hoạt động kiểm toán môi trường, các kiểm toán viên mà chúng ta được đào tạo đầy đủ và chuyên nghiệp…thì cơ quan kiểm toán Nhà nước Việt Nam sẽ là một trong những nhân tố tích cực không những góp phần vào sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước mà còn góp phần tích cực trong công tác bảo vệ môi trường./.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét